|
Hastalık
etmeninin genel özellikleri:
Ralstonia solanacearum (E.F. Smith 1896) Yabuuchi et al. 1995, bakteriyel bir hastalik etmenidir. Bakteriyel solgunluk etmeni ekonomik olarak önemli bir çok kültür bitkisi, domates, patates, tütün, muz ve patlican bitkilerinin ciddi toprak kökenli hastalik etmenidir. Bunun yaninda biber bitkisi ise daha az hassasdir ve dünyanin belirli tropikal ve subtropikal alanlarinda ekonomik olarak zarar yaptigi bildirilmektedir. Hastalik etmeni sicakligin genellikle yüksek oldugu ve ekonoimik nedenler ile ürün rotasyonun az yapildigi alanlarda, özellikle plastik tünel ve sera yetistiriciliginin yapildigi yerlerde oldukça ciddi problemler olusturdugu bildirilmektedir. Hastalik etmeni uzun yillar Pseudomonas solanacearum E.F. Smith olarak biliniyordu. Bu etmen daha sonra R. picketii ve R. eutroph ile ayni rRNA hololoji grub II içerisinde yer almis ve yeni bir genus olan Ralstonia içerisine yerlestirilmistir. Bakteri gram negatif çubuk (0.5-0.7 by 1.5-2.5 µm), hareketli, oksidase ve katalaze (poly-beta-hydroxybutyrate biriktirmektedir) pozitif bir bakteriyel etmendir. Bakterinin kolonileri komleks ortamlarda non florosennt bir bakteridir. Bakterinin bir çok irki biovar 2 hariç, nitratdan nitrit üretmektedir. R. solanacearum çok komleks çesitli bakteriyel türlere sahiptir. Bakteriyel etmen 50 nin üzerindki bitki familyasina ait binlerce bitkide hastalik yapabilme yetenegine sahiptir. Alt tür seviyesinde bakteriyel etmen (Buddenhagen ve ark göre) farkli bitki türlerini infekteleme yetenegine göre 3 irka ayrilmistir. Irk 1 çok genis bir konukçu dizisine sahip ve solanaceous irki olarak da biliniyor, Irk 2 Musa irki ve irk 3 patates irki olarak adlandiriliyorlar. Daha sonra ise irk 4 (mulberry irki) ve irk 5 ( ginger irki =zencefil irki)' in varligindan bahsedilmektedir. Ayrica etmenin biyotipleri de belirtilmistir. Biber bitkilerinin bakteriyel solgunlugu R. solanacearum' nin biyotip 1 ve 3 tarafindan nden olunur, bu biyotipler duyarli ana bitkinin varliginda toprakda uzun süre canliligini muhafaza edebilecek diger bir çok konukçu bitki dizisine sahiptir. Patojen rizosfer tabakasinda konukçusu olmayan yabanciotlar üzerinde de canliligini koruyabilir. Dolayisiyla patojenin canli olarak bulunmasinda toprak en önemli bir faktör olarak karsimiza çikmaktadir. Ayrica hastalik etmeni yeni alanlara bulasik bitki materyali, toprak, su, tarim aletleri ve diger bir çok faktör ile tasinmaktadir. Bakteriyel etmen domates, patlican ve yerfistigi gibi bitkilerde tohum ile tasindigi bildirlmis olmasina ragmen, biber bitkisinde tohum ile tasinma çok dikkate alinmamaktadir. Bütün bunlar yaninda bakterinin ayni alan içerisinde yayilmasinda en önemli faktör su olmaktadir. R. solanacearum yan köklerin olusumu ile ortaya çikan mikroskopik yaralardan duyarli bitkinin diger yollar ile yaralanmamis köklerini infekte edebilir. Bitkileri sasirtma, nematot, böcek ve mekanik zaralanmalar ile açilan yaralardan bakteriyel etmen bitkileri kolayca infekte eder. Bakteri daha sonra korteks dokularinda kolonize olur ve ksilem dokusu boyunca yukari dogru hizla bir yayilma gösterir. Iletim demetlerindeki bakteriyel yigilmalar bitkinin köklerden yapraklara su iletimini engeller ve sonuçta bitkilerin solmasina neden olurlar. Hastaligin siddeti toprak sicakligi, nemi, toprak tipi (toprak nemini ve mikrobiyal faliyeti etkilemesine göre), konukçu duyarliligi ve irkin virülensine baglidir. 30-35 °C gibi yüksek sicakliklar ve toprak nemi ise hastaligin varligi ve siddetinde ana faktördür. Bu kosullar altinda bitkilerde solgunluklar görülürken, bakterinin yüksek populasyonu köklerden topraga birakilir.
|
|
|
Mücadelesi
Kültürel mücadele
1. Karantina önlemleri alinmali ve hastaligin ortaya çiktigi yerleredn herhangi bir üretim materyali ya da toprak gibi seyler bulunmayan alanlara sokulmamali.
2. Hastaliktan ari tohum ve fidelerin kullanimi.
3. Sera ve tohum yataklarinda hastaliktan ari toprak, su ve alet-ekipmani kullanilmali.
4. Salma sulama yapilmamali, mümkünse damla sulama tercih edilmeli.
5. Hastalikli fideler hemen yetistirilme ortamlarinda uzaklastirilmali ve imha edilmeli.
6. Yetistiricilik için hafif topraklar tercih edilmeli, asiri nemden ve su birikimlerinden kaçinilmalidir, toprak drenajina önem verilmelidir.
7. Dayanikli çesitler tercih edilmeli.
8. Ürün rotasyonuna gidilebilir, böylece bakterinin populasyonu biraz düsürülebilir. Özellikle cim türü bitkiler tercih edilebilir.
9. Ürün yetistiriciligini daha serin zamanlara kaydirilarak, hastalik etmeninden kaçinilabilir.
Kimyasal mücadele
Kimyasal mücadeleden çok kültürel detbirlere agirlik verilmeli ve bulasmanin engellenmesi için ise diger bakteriyel hastaliklara kullanilan, özellikle bakirli preparatlar tavsiye edilebilir.
|
|